Ertuğrul Özkök: Bir özgürlük ağacı dikseydiniz her bir yaprağına Orhan Pamuk dışında hangi Türk yazarının kitaplarını asardınız?
Ertuğrul Özkök*
İki hafta önce Paris’te gezerken “Carrousel Köprüsü’nün” girişinde yeni bir heykel gördüm.
Enstalasyon da diyebilirsiniz.
Fransız sanatçı Daniel Hourde tarafından tasarlanmış.
Adı “L’Arbre Aux Mille Voix…”
Yani “Binbir Sesli Ağaç…”
Fikirlerin dogmatizm karşısındaki kırılganlığı…
Sanatçı bunu fikirlerin dogmatizm karşısında ne kadar kırılgan olduğunu anlatmak için tasarlamış.
Her dalında çelikten yapılmış yaprak şeklinde kitap kapakları var.
Heykelin başında yarım saate yakın bir süre geçirdim ve aşağıdan görülebilen bütün kitapların kapaklarını yazmaya çalıştım.
Neredeyse hepsi insanlığın ortak kültürel varlığı haline gelmiş kitaplardı.
Görebildiğim kitapların listesi şöyleydi:
Çoğu Türkçeye çevrilmiş kitaplar
(*) Cioran: “Varolma Eğilimi…”
(*) Stephan Malllarme: “Şiirler”
(*) Colette: “Vagabond”
(*) Raymond Radiguet: “İçimizdeki Şeytan”
(*) WilliaM Faulkner: “Ses ve Öfke”
(*) Celine: “Mort a Credit”
(*) Gabriel Garcia Marguez: “Kırmızı Pazartesi”
Bir dalda tanıdık bir Türk yazar…
Tabii bir Türk olarak yaprakların birinde bir Türk yazarın kitabını aradım.
Gururla gördüm ki varmış.
(*) Orhan Pamuk: “Benim Adım Kırmızı”
(*) Svetlana Alexieviç: “La Guerre N’a pa Un Visage”
(*) Milan Kundera: “Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği”
(*) Tennesse Williams: “Kızgın Damdaki Kedi”
(*) George Bataille: “Experience Interieure”
(*) John Steinbeck: “Gazap Üzümleri”
(*)Chateaubriand: “Vie de Rance”
Birçok yaprakta Latin Amerika var…
(*) James Joyce: “Ulysse”
(*) Walt Whitman: “Çimen Yaprakları”
(*) Virginia Woolf: “Kendine Ait Bir Oda”
(*) Françoise Sagan: “Günaydın Hüzün”
(*) Miguel de Unanumo: “Niebla”
(*) Turgenev: “Premier Amour”
Nıetzsche’siz bir dal kupkurudur…
(*) Dostoyevski: “Ecinniler”
(*) Otto Rank: “Don Juan et le Double”
(*) Nietszche: “Böyle Buyurdu Zerduşt”
(*) Paul Leataud: “Le Petit Ami”
(*) Oscar Wilde: “Dorian Gray’ın Portresi”
(*) Pier Paolo Pasolini: “Une Vie Violante”
Kayıp zamanın peşindeki kitaplar…
(*) Stephan Zwieg: “Amok”
(*) Jorge Luis Borges: “Fictiones”
(*) Nerval: “Le Filles du Feu, Les Chimieres”
(*) Marcel Proust: “Kayıp Zamanın Peşinde”
(*) Guy de Maupassant: “Toparlak”
(*) Jane Austen: “Gurur ve Önyargı”
Kafka, Küçük Prens, Musil…
(*) Kafka: “Dava”
(*) Musil: “Nuiteliksiz Adam”
(*) Antoine de Saint Exupery: “Küçük Prens”
(*) Jack Londan: “Martin Eden”
(*) Aravind Adiga: “Beyaz Kaplan”
(*) Arundhati Roy: “Küçük Şeylerin Tanrısı”
Albert Camus’un “Yabancı”sı olmayan bir ağaç olabilir mi?
Özgürlük Ağacı’nın üzerinde daha başka kitaplar da vardı ama aşağıdan görebildiklerim bunlardı.
Türkçe çevirisi bulunanların Türkçelerini verdim.
Ağacın etrafında 7-8 kere dolaşıp, Albert Camus’un “Yabancı”sını, Sartre’ın “İş İşten Geçti”sini, Baudelaire’nin “Kötülük Çiçekleri”ni aradım ama göremedim.
Bence onlar olmadan eksik bir ağaç olurdu bu.
Hele hele Seine Nehri üzerindeki bir köprüdeyse…
Orhan Pamuk varsa Yaşar Kemal de olmalı…
Tabii herkesin kendine ait bir “Binbir Ses Ağacı” vardır ve herkesin o dallara asacağı yaprak kitaplar farklı olabilir.
Mesela benim için Orhan Pamuk’un kitabının olduğu bir ağaçta Yaşar Kemal’in “İnce Memed”i yoksa o ağacın yaprakları, sonbahardan önce dökülmeye başlamış demektir.
Thomas Mann’ın “Tonia Kröger”ı yoksa o ağacın renkleri eksik demektir.
T.S. Eliot’un “Waste Land” (Çorak Ülke’si) yoksa o ağaç değil, bir kaktüstür demektir.
Bu heykel Galata Köprüsü’nün başına konsaydı…
İşte o zaman yaprak kitaplarım hazırdı:
“Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam”ı, Enis Batur’un “Kandil”i Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece”si, Cemal Süreya’nın “Üvercinka”sı, Ece Ayhan’ın “Devlet ve Tabiat”ı, Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar”ını mutlaka koyardım.
Tabii arkasından 500 yıllık koskoca bir ulu çınarı dolduracak kadar yaprak kitap asardım ağacın dallarına.
Köprünün öteki tarafındaki Paris Maratonu’nu seyrederken…
Köprünün öteki tarafında Seine Nehri’nin kenarında Paris Maratonu yapılıyordu.
Her etnik gruptan, her dilden türlü çeşit giyimli binlerce insan yan yana koşuyordu.
Edgar Morin’in 20. yüzyıla damgasını vuran o cümlesini hatırladım.
“Gerçek medeniyetler sadece homojen toplumlarda mümkündür.”
Hemen arkasında ise Louvre Müzesi… Piramidin önü kuyruktaki insanlarla doluydu…
Paris’in bu tarafında “Milli ve Yerli” kelimelerinin yeri yoktu.
Binbir Sesli Ağacı’nın dallarından sarkan kitaplar bizi küresel bir insanlığa davet ediyordu.
Oradaki havayı bol bol içime çektim.
Ülkü Tamer’in şiirindeki “Gökyüzü” gibi çektim.
Yani dönüşte Türkiye’de beni bir süre idare edecek gökyüzü stokum tamamdı…
*Bu yazı ANN Türkiye’den aynen alınmıştır.
